��

Normaal lees ik heel graag de gepubliceerde briefwisseling tussen twee historische of publieke figuren. Het is een aantrekkelijk genre door de dynamische interactie tussen twee mensen, en doordat er – als het literati betreft – heel vaak retorische hoogstandjes in te vinden zijn. In sommige gevallen is de briefwisseling ook een mooie aanvulling op de biografische gegevens van de betrokkenen. Maar helaas bleef ik in dit boek toch wel op mijn honger.
Ik zit om te beginnen met een moreel probleem, namelijk dat deze hoogstpersoonlijke briefwisseling tussen Franz Kafka en Milena Jesenská nooit bedoeld was om gepubliceerd te worden. Het gaat immers voor het grootste deel om liefdesbrieven, en wat is er intiemer dan een relatie die zich tussen twee mensen ontwikkelt, met alle passie én worstelingen, hoogtes en laagtes die daarmee gepaard gaan? Ik voelde me na een tijdje dan ook een eerder een voyeur dan een geïnteresseerde lezer.
Twee: we hebben alleen de brieven van Kafka aan Milena, en niet omgekeerd. We missen dus soms wel echt essentiële informatie om te kunnen verstaan wat Kafka precies antwoordt op Milena. Bovendien, ik vermoed dat de brieven van Milena – als we even abstractie maken van het voyeuristische aspect – wellicht veel interessanter zouden geweest zijn: uit Kafka’s brieven kunnen we opmaken dat de worsteling net bij haar zat, verscheurd als ze was tussen haar bewondering voor het opkomende talent Kafka en haar zwalpende huwelijk; zijn brieven daarentegen geven zeker in de eerste helft een vrij eenduidige lijn te zien van een geleidelijk steeds passioneler uiting van liefde, en vervolgens van toenemende frustratie om het uitblijven van meer.
En dan is er de belangrijke vraag of deze briefwisseling ons meer leert over het oeuvre of de persoon van Kafka. Over dat eerste kan ik vrij kort zijn: Kafka haalt in de brieven slechts sporadisch zijn eigen werk aan, dus als zodanig voegt dit weinig toe.
We komen wel redelijk wat te weten over zijn slechte gezondheidstoestand, die hij te pas en te onpas beschrijft. Maar bovenal illustreert de briefwisseling de koortsachtigheid van Kafka’s mentale huishouden, zijn obsessies en frustraties. Opvallend is vooral hoe denigrerend hij over zichzelf schrijft, hoe hard hij voor zichzelf is.
Ik weet dat er meerdere opinies bestaan over de verhouding tussen kunstenaars en hun werk: mij lijkt Kafka bij uitstek iemand van wie je het werk op zich moet lezen, los van het leven van de schrijver. Eigenlijk hebben deze brieven aan Milena me daar nog meer van overtuigd. ( )

The Letters to Milena constitute correspondence written by Franz Kafka to Milena Jesenska during the year 1920. Theirs was almost entirely a correspondence relationship, since they met but twice during this period. This review focuses on the 1953 English language edition, published by Schocken Book. It is best avoided in favor of the later (1986) one, translated by Philip Boehm in 1990. The 1953 edition was edited by Willy Haas, who cut many passages that he thought might affect people still alive. Because Haas did not specify where passages had been removed, what remains has a fragmentary quality. What's more, since the letters were undated and were unaccompanied by envelopes, Haas was unable to discern their chronology, much less their actual dates. I will comment on the body of material in a review of the 1990 edition, but note here a little information about the provenance of the letters.

As Haas explains in this edition's introduction, the letters had been given by to him by Milena herself in the spring of 1939, shortly after German troops had entered Prague. Having been unable to take the letters with him during his flight, Haas left them with relatives until 1945, at which point he was able to reclaim them. Milena had since died in a WW2 concentration camp. Haas expresses confidence that Milena would have wanted the letters to be published; meanwhile, he secured consent of Milena's ex-husband for their publication. Haas explains that he expurgated portions of the letters that offered inaccurate descriptions (even caricatures) of living persons, some of which reflected Kafka's "hatred" (a term I find startling in this context). The letters themselves offer an invaluable peek into the nature and psyche of Franz Kafka, but having read both, I recommend the later (unexpurgated) edition in lieu of the 1953 edition. ( )

Très touchant, bien que peu d'intérêt en elles-même. ( )

Franz Kafka conobbe Milena Jesenská come traduttrice in ceco dei suoi scritti.Il primo incontro con lei fu a Vienna, un colloquio fugace. A partire dall'aprile del 1920 Kafka,mentre soggiornava alla pensione Ottoburg di Merano, dove si era recato per un soggiorno di cura, inizia il suo epistolario, che avrà termine a Natale del 1923.
Chi conosce Kafka si accorge prontamente leggendo queste lettere, che lo stile narrativo e lo stile epistolare coincidono, cosa non frequente nella corrispondenza privata degli scrittori. Il linguaggio utilizzato da Kafka per raccontarle gli stati d'animo e i tormenti sono quelli dei suoi racconti, un'unica visione dunque, un unico linguaggio.
Per tale motivo, l'epistolario, oltre a gettare luce sulla concezione dell'amore e sul vissuto emotivo, ci fornisce preziose indicazioni sull'autore e la propria attività letteraria.
La relazione di Kafka con Milena già al suo nascere si rivela difficile e impossibile, lei era più giovane di dodici anni ma soprattutto era già sposata.
Nata a Praga,di famiglia nobile e assai stimata era rimasta orfana di madre a tredici anni e viveva con il padre, un professore universitario.
Le lettere sono dense di tenerezza, di slanci di gioia, di incoraggiamento per il lavoro di traduttrice e giornalista di Milena.
Franz e Milena trascorsero insieme quattro giorni a Vienna, breve interludio di cui serbarono un dolce ricordo, che sovente ricorre nelle lettere.
Il rapporto iniziò a incrinarsi dopo il secondo incontro a Gmünd: per entrambi era ormai chiaro che una vita insieme non sarebbe mai stata possibile, Milena non intendeva lasciare il marito. Prima della fine della relazione,nel 1921, Kafka consegnò alla donna tutti i suoi diari, dei quali non chiese mai più la restituzione.
Nel 1924 Kafka moriva e Milena gli sopravviverà per quindici anni, durante i quali si avvicinò prima al comunismo e poi al movimento clandestino antinazista, aiutando molti ebrei e rifugiati.
Milena Nel 1939 Milena venne arrestata dalla Gestapo e deportata nel campo di concentramento di Ravensbrücksarebbe, dove morì il 17 maggio 1944. ( )