H Μαρία των Μογγόλων – Σκέψεις πάνω σε ένα βιβλίο

«Όταν η μάθηση γίνεται γνώση και η γνώση συνείδηση».

Ένα συνηθισμένο συνοικέσιο, ένα περιστατικό διπλωματικής ρουτίνας. Ο υποψήφιος γαμπρός ήταν ο «Χαλαού» η Χουλαγκού, χαν των Μογγόλων, αδελφός του Κουμπλάι Χαν, του Μεγάλου Χαν των Μογγόλων. Η νύφη, η Μαρία, η κόρη του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου. Ο γιος του Χουλαγκού που τελικά παντρεύτηκε την Μαρία ήταν ο Απαγάν. Ονόματα μυθικά, πρόσωπα συνυφασμένα με σφαγές και τρόμο. Πια τρομερή μοίρα περιμένει την μικρή Μαρία στις άγριες στέπες των Μογγολων?

Η Μαριάννα Κορομηλά σκιαγραφεί την πορεία της Μαρίας από την Κωνσταντινούπολη στα βάθη της Ασίας. Και ταυτόχρονα σκιαγραφεί και την πορεία της σχέσης της με την Μαρία. Και την δική της πορεία. Μια πορεία γεμάτη εκπλήξεις, αποκαλύψεις και θαύματα, ηθελημένες και αθέλητες διακοπές, αναπότρεπτες παρασπονδίες και μακρές απουσίες, πολλές υπεκφυγές, πάμπολλα σφάλματα, ακούσια και εκούσια.

Πια είναι πραγματικά η Μαρία, και ποια η Μαριάννα? Χρησιμοποιώντας μια άρτια μορφολογικά, πρωτότυπη και έντεχνη εναλλαγή περιόδων, τοποθεσιών και προσώπων, η ιστορικός και συγγραφέας Μαριάννα Κορομηλά καταγράφει προσωπικά της βιώματα, και συγκινητικές στιγμές σε τόπους στενά συνδεδεμένους με τον Ελληνισμό του Ευξείνου Πόντου. Τοπωνύμια τόσο οικεία μα και τόσο άγνωστα, και μακρινά. Φιλιππούπολη, Ανδριανούπολη, Ραιδεστός, Αγχίαλος, Οδησσός, Μαριανούπολη, Σαμσούντα, Σούρμενα. Χαμένες πολιτείες, χαμένες ελπίδες….

Και μέσα από τις περιπλανήσεις της φυσικές και διανοητικές, η Μαριάννα ξετυλίγει το κουβάρι της ιστορίας της Μαρίας, της «κυράς των Μουγουλίων». Και ταυτόχρονα την ιστορίες της κάθε Μαρίας, Ευφροσύνης και Ειρήνης που χρησιμοποιήθηκαν από πατέρες και αδελφούς ως εγγύηση στο παιχνίδι της διπλωματίας ανά τους αιώνες. Κορίτσια και γυναίκες, που απλώς έκαναν το καθήκον τους, που θυσιάστηκαν για την πατρίδα τους, την φυλή τους, την οικογένεια τους.

H Μαρία των Μογγόλων είναι η ιστορία όλων αυτών των ανωνύμων, αθέατων και εξόριστων υπάρξεων της ιστορίας. Κανένας χρονικογράφος δεν αφιέρωσε μια γραμμή παραπάνω να αναφέρει έστω μόνο το όνομά τους. Ιστορία γραμμένη από άνδρες για άνδρες. Η Μαριάννα Κορομηλά καταγράφει όχι μόνο την σκληρή μοίρα και τα βάσανα της Μαρίας, αλλά επίσης αποκαλύπτει με ευαισθησία το αίσθημα της απέραντης μοναξιάς, και τη απέραντη απελπισία που την καταβάλει, αυτήν και όλες τις άλλες τις χιλιάδες Μαρίες, του χθες του σήμερα και του αύριο. Όποιος δεν το’ χει ζήσει αυτό το αίσθημα δεν είναι δυνατόν να καταλάβει αυτές τις γυναίκες, ούτε μπορεί να αντιληφθεί από πού αντλούν την δύναμη και το κουράγιο να συνεχίζουν, να ζουν, και να αγωνίζονται.

Προσωπικά, έχοντας κάνει τα δικά μου μακρινά και πολλές φορές «επικίνδυνα» άλματα, και έχοντας χαράξει μια διαφορετική πορεία, μακριά από τις ευκολίες και από τις ανώδυνες διευθετήσεις, το βιβλίο με συγκίνησε και κάπου με τρόμαξε, το αίσθημα της Μαρίας.. «Ξένη εδώ, ξένη εκεί, όπου κι αν πάω ξένη». Υπάρχει ελπίδα τελικά?

Το μόνο «μικρό» αρνητικό σημείο του βιβλίου ήταν η έλλειψη χαρτών. Η φίλη μου Άννα είχε δίκιο όταν είπε ότι έπρεπε να περιέχει τους χάρτες των περιοχών που αναφέρονται. Μη διαθέτοντάς τους, διάβασα το περισσότερο βιβλίο με το Laptop δίπλα μου. Χάρις στο Internet βρήκα τους σχετικούς χάρτες και έτσι κατάφερα να ακολουθήσω τις πορείες της Μαρίας και της Μαριάννας. ( )