ביוגרפיה לא מאוד מרתקת של תלמידה ומעריצה של אדם מרתק ( )

Op Canvas was er een laatavondfilm "Ascenseur pour l'échafaud", een thriller van Louis Malle uit 1958, met o.a. Jeanne Moreau in de hoofdrol....
Waarom ik dit aanhaal in een recensie waarin ik melding zou moeten maken van de levensloop van J.P. Sartre? Wel, heel eenvoudig omdat Moreau en de andere hoofdrolspelers van deze film een pregnante parfum van een Sartriaanse Weltanschauung om zich heen strooien. De gehele film ademt een anti-deterministische en anti-naturalistische, ergo anti-Zolasiaanse, gedetermineerde sfeer uit; baadt volledig in het geloof in het contingente.....Bekijk deze film en U hebt de perfecte premissen om nader kennis te maken met de post-Tweede-Wereldoorlog-atmosfeer van de existentialisten........
Sartre was een veelschrijver, zijn pen werd gedreven door onmiddellijke neerslag van gevoelens die zijn geest beroerden, vandaar zijn allesschrijverij over wat dan ook......Door het verloop van de tijd zijn wellicht veel van deze geschriften overbodig geworden voor de zoeker naar ankerpunten in de geschiedenis, veel geschriften die ontstonden als een reactie op allerlei persoonlijke uitdagingen en driften die de schrijver bewogen, wiens oorzaken wij nu niet meer kunnen achterhalen... Wijlen Jan de Knudt, filosoof die cursussen omtrent Sartre verzorgt bij Amarant, poneerde de stelling dat alleen "l'être et le néant" een boek was van Sartre dat eeuwigdurende waarde bezat. De Knudt was een zeer gestreng filosoof die zwoer bij de gebeitelde canon. Zo noemde hij Peter Sloterdijk veeleer een cultuursocioloog dan wel een filosoof voor de grote galerij. Bovendien poneerde deze waarnemer van de filosofie door de eeuwen heen, dat sinds de renaissance slechts een handvol filosofen beduidend invloed hebben gehad op wat de menselijke geest nog als schriftelijke neerslag behoefde ter vervollediging van wat nog lezenswaard is na de Grieken en de Bijbel: Spinoza, Kant, Hegel, Heidegger en, och ja, de Sartre van "l'être et le néant".........
Wat brengen de suggestieve dreunen van de jazz-muziek in "Ascenseur pour l'échauffard" ons nog bij? Dat de acte van de contingentie in het post-1945 tijdperk wel zeer tijdsbepalend, "en vague" was in een totaal ontredderde maatschappij die de ultieme "Auschwitz-gruwel", de "Allesverneinung" waartoe "l'espece humaine" (Anthelme) in staat is, voor het eerst loepzuiver onder de neus geduwd krijgt........We staan nog ver van de "post-media-therapeutische" maatschappij van de 21ste eeuw....lectuur en radio waren de enige cultuuroverdragers toen.....
J.P. Sartre maakt voor het eerst gewag van zijn "pensée de contingence" nadat hij een lege carnet vindt in de Parijse metro die hij volkrabbelt met ideëen die hem voor de geest flitsen, voorwaar une acte de contingence an sich.....in "l'être et le néant" poneert hij als basisstelling: Contingentie: Contingent zijn betekent dasein zonder noodzakelijkheid en verontschuldiging. Het betekent boudweg bestaan zonder er het recht ertoe te hebben......Dit is de Sartriaanse definitie van contingentie, en is duidelijker en ruimer dan de 21ste eeuwse definitie die de Grote Vandale poneert, namelijk "bepaald zijn door toeval of het geval....."
Aan deze definitie van contingentie ontleent Sartre zijn appel aan iedereen om zijn eigen vrijheid te grijpen en te omhelzen.
Verdere pijlers van het Sartriaanse universum omhelzen het "être en-soi" (eg. een steen), "pour- soi" (een doorsnee denkend wezen) en het ideale "autrui de soi" dit laatste waarvoor hij de baan ruimt voor denkers als Levinas, die de weg van de filosofie ontvankelijk maken voor het gelaat van "de Andere".
Het is mijn stelligste overtuiging dat het louter existeren van de existentialistische Zeitgeist enkel kon voorkomen na het abrupte einde van de grootste catastrofe ooit, nl. 1939-1945.
Sartre en de Beauvoir waren de chroniqeurs van dit urgent levensgevoel en waren de literaire vertolkers van deze "roes-jaren."

Wat tot de meest pregnante "filosofie op het kleine scherm" ooit behoort kunt U bekijken in het drie uur durende portret dat Pièrre-André Boutang weidde aan J.P.Sartre, waarvan hier een Youtube-voorsmaakje:

http://www.youtube.com/watch?v=85vEXo7Wntk

http://www.youtube.com/watch?v=J6F7xjKNYSU

Mis deze sublieme documentaire niet!

Bijzonder leuk en ook wel informatief is het gesprek dat Adriaan Van Dis had met Annie Cohen-Solal in de jaren '80. Cohen-Solal geeft blijk van een typisch-ouderwetse franse joie-de-vivre, en geeft ons in dit korte interview heel wat inkijkjes in hoe Sartre zijn "ménage-à multiples" organiseerde. (Box met alle gasten van Van Dis is te verkrijgen bij de VPRO.) ( )