Defenitely not recommended for those who would feel uneasy at the presentation of incisive questions regarding the cultural aspect of religious thought. Not for the religiously faint hearted. ( )

He brings up a valid point on scientific means of investigating religion. But it's a hard read. It is, after all, written by a philosopher, and as such, each and every nuance is carefully based upon, and built upon, each preceding argument. There is a lot of back and forth, and make sure to keep an extra bookmark in the appendices. The only gripe I have is that his thesis will probably never reach fruition. ( )

Door het nogal breedvoerige eerste deel gaf ik de lectuur van dit boek bijna op. Gelukkig deed ik dat niet, want in het tweede deel geeft Dennett een interessant overzicht van een aantal theorieën over het ontstaan van religies. Het zal niet verwonderen dat zijn voorkeur uitgaat naar bio-evolutionaire theorieën, die telkens de vraag naar het evolutionair nut (cui bono?) van een bepaalde evolutie centraal stellen. Dat is het grote verschil met Dawkins “The God Delusion”: Dawkins focus op de waarheidsvraag, Dennett op de vraag of religie goed is voor de mens of niet.

Ik mistte in dit boek wel de directheid van Dawkins, en het speculatief karakter van de vele theorieën en hypothesen die Dennett op de lezer loslaat ging me op de duur wel wat tegenstaan. Maar zeker het tweede deel heeft me ervanovertuigd dat Dennett absoluut de meer genuanceerde, intelligentere denker is van de twee. Vooral het onderscheid dat hij maakt tussen ‘geloven in een God’ en ‘geloven in geloven in een God’, vond ik een eye-opener waar gerust verder op doorgegaan mag worden. Maar je ziet Dennett in dit boek duidelijk ook worstelen: hij heeft oog voor de goede en slechte kanten van religies, maar tegelijk laat hij geregeld doorschemeren wat voor onzin religies verkopen en hoeveel kwaad ze aanrichten, en dat het er dus op aan komt de ‘betovering te doorbreken’. Zeker in zijn laatste hoofdstukken zie je de slinger in zijn tekst voortdurend over en weer gaan, en dat geeft het boek een warrige ondertoon.

Uiteindelijk onthou ik van dit boek vooral het warm pleidooi om religies te onderwerpen aan wetenschappelijk onderzoek. En ik vind dat maar logisch: alles moet en mag de zorgvuldige screening door de wetenschap ondergaan. Ik kan Dennett absoluut volgen in zijn schets van hoe voorzichtig wetenschap daarin te werk moet gaan, stap per stap en met veel inleving, kritisch en ook open voor zelfkritiek. “I would like nothing better than for this book to provoke a challenge—a reasoned and evidence-rich scientific challenge—from researchers with opposing viewpoints”. Maar tegelijk is Dennett een kind van zijn tijd, met een rotsvast geloof in de ultieme waarheid door wetenschap. Ook dat is zijn goed recht, maar dat sciëntisme zal er naar mijn gevoel nooit in slagen het échte waardevolle in het leven tot zijn recht te brengen. ( )

Daniel Dennett is an American writer and cognitive scientist. He is the Austin B. Fletcher Professor of Philosophy at Tufts University. Source: Wikipedia
"Religion has elicited the best and worst in the human character, from selflessness to fanaticism. But until now few books have tried to investigate it in a scientific manner. 'Breaking the Spell' is the daring and--inevitably--controversial exception. Ranging through biology, history, and psychology, Daniel C. Dennett asks: Is religion a product of blind evolutionary instinct or rational choice? Is it truly the best way to live a moral life? Is religion good for you? Not an antireligious screed but an unblinking look beneath the veil of orthodoxy.The result is essential reading for believers and skeptics alike." Source: the book's back cover.

This was a challenge. I kept putting it aside after reading a few pages, picking it up and digesting a bit more, until about six years ago when I tucked it in my night stand for what I thought would only be a little while. Well...nearly five years ago we had a fire. This was one of maybe 19-20 books I salvaged out of our 5,800 books in our library that were damaged severely due to smoke and soot. After a couple of years of airing out, I let it sit still longer until I picked it up again last year. I had to start over, having most of the thoughts and memories shoved aside, though I kept my flags and my margin notes were intact.

I like Dennett. I think he made a lot of sense, but I also get the sense that this was not as rigorous as his other offerings. Still, I adjusted my perspective on religion years ago because of it (and another book by Pascal Boyer). While I still consider religions and associated beliefs irrational, I have come to an understanding that such is genetically encoded - humans are primed to believe in that which makes no rational sense. That helps me sleep better at night (cliche...I still suck at sleeping) - even if I still don't get it.

This is not a "review". Just a short observation of something that will take much more thought. I owe Dennett a full review, but I admit I'm not up to it right now. ( )