Zhuangzi

Hoş metin, önemli metin ama pek benim kalemim değil. Dao de Jing dışında bir Taoist metin okuyayım istiyordum, göz gezdirirken içinde rastladığım birkaç hikâye de hoşuma gitmişken bakayım dedim. Fakat nature-nurture bahsinde gönül gözü açılıp nurture nûruna ilerlemiş olanlar için bu Taocu ârifleri okumak biraz zor oluyor. Bir kere, döne dolaşa demek istedikleri şey, doğana dön. E hoş da ne doğası? Arzuların, kaygıların eşlik etmediği bir doğa öngörüp duruyorlar. Zaten o kadar sevdiğim İsa'nın da en sevmediğim meseli, şu çalışmadıkları hâlde her gün karnı doyan kuşlarla alakalı olanı. Nasıralı, biz kuş değiliz ki diyesi geliyor insanın. Zhuangzi'ye sürekli olaylar üstüne büsbütün "doğal" davranan hayvanları her örnek verişinde insan olduğumu hatırlatasım geldi. Muhtemelen beni "Sen git Konfüçyüs'ten ders dinle birader ya." diye yelpazesiyle kovalardı.

Yine de hoş kıssalar var. Bazılarına açıkçası kafam ermedi. Bizim menkıbelerde ne olup bittiği, böyle mutasavvıflar arası dilde anlatılsa bile, belli oluyor. Asyalıların artık sentakslarından mıdır, hikâyeleme geleneklerinden midir nedir, enikonu olay örgüsünü anlamadığım hikâyeler oldu. Fakat Zhuangzi'nin kelebek rüyası kıssası hoş. Yararsız olduğu için kesilmeyen ağaçların, yararlı oldukları için kesilen meyve ağaçlarına üstün tutulmaları da hoş. Bu mesel sanırım Özel'in -her yerden çıkıyor hâlâ- "Faydasız Yazılar"ının da başlığının oluşmasını sağlamıştı.

Biraz pozculuk yapıp, "Asya'nın irfan bağından süzülmüş..." diye başlayan cümleler kurabilirdim. Ama meh. Meşrep meselesi. Sanırım Zhuangzi merhum da bunu anlar, "Sen kendi cevvin kendi eflâkinde kendin tâir ol!" derdi, saygı içinde huzurundan ayrılırdım. Belki ayrılırken de Niyazi'nin "Yolları ne vâr ayrı ise hep sana âşık" mısraını mırıldanırdım. Ama romantize etmeyeceğim. Çünkü buluta dönüşüp uçtuğum animevari hayaller de kafamda belirmeye başladı ki bunları da sayıp dökmeye hiç gerek yok.… (mais)

Hoş metin, önemli metin ama pek benim kalemim değil. Dao de Jing dışında bir Taoist metin okuyayım istiyordum, göz gezdirirken içinde rastladığım birkaç hikâye de hoşuma gitmişken bakayım dedim. Fakat nature-nurture bahsinde gönül gözü açılıp nurture nûruna ilerlemiş olanlar için bu Taocu ârifleri okumak biraz zor oluyor. Bir kere, döne dolaşa demek istedikleri şey, doğana dön. E hoş da ne doğası? Arzuların, kaygıların eşlik etmediği bir doğa öngörüp duruyorlar. Zaten o kadar sevdiğim İsa'nın da en sevmediğim meseli, şu çalışmadıkları hâlde her gün karnı doyan kuşlarla alakalı olanı. Nasıralı, biz kuş değiliz ki diyesi geliyor insanın. Zhuangzi'ye sürekli olaylar üstüne büsbütün "doğal" davranan hayvanları her örnek verişinde insan olduğumu hatırlatasım geldi. Muhtemelen beni "Sen git Konfüçyüs'ten ders dinle birader ya." diye yelpazesiyle kovalardı.

Yine de hoş kıssalar var. Bazılarına açıkçası kafam ermedi. Bizim menkıbelerde ne olup bittiği, böyle mutasavvıflar arası dilde anlatılsa bile, belli oluyor. Asyalıların artık sentakslarından mıdır, hikâyeleme geleneklerinden midir nedir, enikonu olay örgüsünü anlamadığım hikâyeler oldu. Fakat Zhuangzi'nin kelebek rüyası kıssası hoş. Yararsız olduğu için kesilmeyen ağaçların, yararlı oldukları için kesilen meyve ağaçlarına üstün tutulmaları da hoş. Bu mesel sanırım Özel'in -her yerden çıkıyor hâlâ- "Faydasız Yazılar"ının da başlığının oluşmasını sağlamıştı.

Biraz pozculuk yapıp, "Asya'nın irfan bağından süzülmüş..." diye başlayan cümleler kurabilirdim. Ama meh. Meşrep meselesi. Sanırım Zhuangzi merhum da bunu anlar, "Sen kendi cevvin kendi eflâkinde kendin tâir ol!" derdi, saygı içinde huzurundan ayrılırdım. Belki ayrılırken de Niyazi'nin "Yolları ne vâr ayrı ise hep sana âşık" mısraını mırıldanırdım. Ama romantize etmeyeceğim. Çünkü buluta dönüşüp uçtuğum animevari hayaller de kafamda belirmeye başladı ki bunları da sayıp dökmeye hiç gerek yok.… (mais)

This book contains the "inner chapters," not the entire Chuang Tzu, but generally considered the essential and least corrupt chapters. It's one of my favorite books, and after reading Watson's translation I'm unable to read anyone else's - it's wonderful (and there are quite a few weak versions, and weaker paraphrases). Of the Chinese classics I've read this is not only the most subtle and profound, it's sometimes absolutely hilarious. His parodies of Confucianism are a riot, his magical unrealism is timeless, his man dreaming he's a butterfly - or is it the other way around? - the useless tree that's preserved itself so long by being useless, not like all those fructiferous trees .... It's a rare combination of inane silliness with serious reflections on human nature, existence, nature and metaphysics (if that's the right term).… (mais)