Rolf Falter

Rolf Falter's "De geboorte van Europa" schrikt af door het gedetailleerde relaas over het ontstaan van de samenwerking van naties binnen Europa op het einde en na de tweede wereldoorlog. Nochtans wie de moeite neemt om het boek grondig te lezen, merkt dat de auteur de oeverloze tegenstellingen, regelmatig taxeert op hun gegrondheid en/of strategisch/tactische bedoelingen en brengt deze vaak terug tot hun existentiële vormen, die vaak nog altijd rondspoken in de huidige debatten. Het boek is ook zeer breed opgevat over alle samenwerking binnen Europa: NAVO, EGKS, Euratom, Raad van Europa, Verdrag van Brussel, West-Europese defensie, ... Het geeft treffend inzicht in het ontstaan van diverse constructies, de crisissen die telkens een doorbraak mogelijk maakten en het soms luidruchtige, met dollars gesmeerde, maar meestal stille aandringen van de USA. De hoofdrolspelers komen naar voor met hun sterke en zwakke kanten. Dit werk is onontbeerlijk om een zicht te krijgen op de feitelijke werking van genoemde instituten, maar ook op de Belgische buitenlandse politiek. Hopelijk wil en slaagt de auteur erin het vervolg na 1957 ook in één of meerdere boeken te vatten.… (mais)

Lijvig boekwerk over de eerste jaren van het Europese integratieproces. Iets te lijvig naar mijn smaak (Falter gaat bijzonder gedetailleerd in op alle onderhandelingstrajecten), maar het blijft wel boeiend. Voor zover ik kan inschatten brengt Falter inhoudelijk geen nieuwe informatie aan, maar hij is wel de eerste die terecht het Europese verhaal nauw verweeft met dat van de Koude Oorlog (hoe kan dat ook anders, zou je denken, maar toch). Nadeel daarvan is dat hij ook de heel ingewikkelde wendingen van dat Koude Oorlog-verhaal zeer gedetailleerd weergeeft, en dat had beslist korter gekund. Maar niet getreurd: Falter legt er als klassiek geschoold historicus terecht de nadruk op hoe persoonlijkheden een beslissende wending kunnen geven aan historische evoluties. Wat dat betreft is zijn proloog, met een korte schets van hoe improviserend beleidsmakers dikwijls te werk gaan, veelzeggend. En oh ja, ik zou het nog vergeten: in deze tijden van antipolitiek populisme toont Falter ook aan hoe ‘nobel’ het métier van politicus ingevuld kan worden.
Voor de muggenzifters, 2 kleine, maar wel storende foutjes: de naam van de inspirerende Franse socioloog Raymond Aron wordt systematisch fout gespeld; en dat er in de jacht van de Belgische douane op smokkelaars op geen enkel moment geschoten werd, lijkt me onjuist.… (mais)

Wat een klepper! Falter brengt nogal in detail de geschiedenis van onze contreien tot leven, sterk verhalend en met oog voor leuke details (en dikwijls ook verwijzend naar de oude lagere school-anekdotes), maar ook intelligent en met flink wat kritische zin. Een oerdegelijk, klassiek geschiedeniswerk, zeg maar.
Alleen: het is wel een heel taaie brok geworden; de voortdurende intriges, machtswisselingen, oorlogjes en opstanden in de Vlaamse hertogdommen en graafschappen in de late Middeleeuwen bijvoorbeeld zijn een onnavolgbaar kluwen geworden. Falter schrijft goed en gedreven, maar soms bekruipt je de vraag waar hij precies naartoe wil. Pas in de epiloog wordt een en ander duidelijk: de opeenstapeling van feitjes, verhalen en grote lijnen moeten de lezer vooral de idee van nietigheid bijbrengen, een relativeringszin die wapent tegen elke overmoed en fanatisme. Behartenswaardig, zeker, maar ik had net iets meer verwacht (die epiloog bevat trouwens de aanzet tot een knap staaltje geschiedenisfilosofie, maar zo slordig en overhaast geschreven, dat ik hoop dat de auteur er later uitgebreider op wil terugkomen).
Zeker in de laatste 100 bladzijden gaat Falter er met reuzestappen door, zodat elke relevantie voor de actuele situatie van ons land verloren lijkt te gaan. Ook inzake de ondertitel blijf ik een beetje op mijn honger: uit het relaas is wel te distilleren dat er geen onvermijdelijke finaliteit richting Belgische, Vlaamse, Grootnederlandse identiteit uit de geschiedenis te halen is; akkoord, maar intussen zijn die Belgische en die Vlaamse identiteit (gelaagd uiteraard, en nog vermengd met de Europese) toch maar een realiteit. Vooral de totstandkoming van een duidelijk Vlaams identiteit (de afgelopen 50 jaar) blijft in dit boek onbegrijpelijkerwijs buiten beeld.… (mais)