Yusuf Atılgan (1921–1989)

De Turkse literatuur wordt erg onderschat. Op Orhan Pamuk en Elif Shafak na zal de gemiddelde lezer amper een bekende naam kunnen opnoemen. Zo is het een goed bewaard geheim dat een aantal Turkse schrijvers in de jaren 1970 absoluut mee waren met de modernistische experimenten de West-Europese literatuur kenmerkten. Enkele jaren geleden was ik erg ingenomen met “het leven in stukken” (origineel ‘utunamayanlar”) van Oguz Atay (1934-1977), die terecht de titel van Turkse Joyce draagt. Dit boek, Hotel Moederland (origineel “Anayurt Oteli”) van Yusuf Atilgan (1921-1989) lijkt zich eerder op Albert Camus te inspireren, in het bijzonder diens roman “L’étranger”. Vervreemding binnen het moderne bestaan, en tot wat voor ontsporing dat kan leiden, is dan ook het centrale thema.
We volgen een Ahmed Zebercet die in opdracht van een oom een hotel in het westen van Turkije runt. Atilgan beschrijft in een erg droge stijl de bijna mechanische handelingen die Zebercet stelt: het inschrijven van gasten, de kamers tonen, geld ontvangen, alles netjes registreren, enz. Niks aan de hand, lijkt het, al observeert hij het gedrag van zijn gasten wel heel nauwgezet, en geven zijn seksuele fantasieën (met onder meer verkrachtingen van vrouwen in hun slaap) zeker te denken. Zebercet is bijzonder geïntrigeerd door een vrouw die met de “trage trein uit Ankara kwam”, enkele dagen in het hotel verbleef en dan vertrok zonder echt uit te checken. Die vrouw wordt een echte obsessie en geleidelijk beginnen er ‘storingen’ op te treden in de dagelijkse routine van Zebercet. Zoals gezegd, het ontspoort, al ga ik de clou niet verklappen.
De hoofdmoot van deze roman is eigenlijk vrij conventioneel, met een alwetende verteller die chronologisch beschrijft wat Zebercet doet en wat er in hem omgaat. Alleen bij het begin en op het einde probeert Atilgan een stilistisch experiment met weinig interpunctie en warrige zinnen, niet helemaal geslaagd, vind ik. Maar inhoudelijk sluit hij mooi aan bij Camus en bij wat zijn collega Atay aanbrengt. De vertaalster van dit boek (Hanneke van der Heyden) ziet in de titel een verwijzing naar het keurslijf dat Turkije zichzelf in de jaren 1970 oplegde: met een kunstmatig nationalisme, een dwangmatige obsessie met het seculier karakter van de Kemalistische republiek, en een flinke scheut paternalisme. Zo’n keurslijf laat geen ruimte voor individualiteit en leidt onvermijdelijk tot vervreemding, is de boodschap die Atilgan ons wil meegeven. Naar mijn oordeel zeker interessant, maar als roman niet helemaal geslaagd.… (mais)

Uzun zamandır merak ettiğim bir kitaptı.150 sayfalık kitap diye hemen okuyup bitiririm diye dün başladım bugün anca bitirebildim.Kitap kısa olmasına rağmen kolay ve hafif bir kitap değildi aksine oldukça ağırdı,bu da beni çok yordu.Bu hissi en son Tutunamayanlar'da yaşamıştım ve bu güzel hissettirdi ama mizah unsuru hiç yoktu.
Kitap C. adındaki başrolümüzün 4 mevsim boyunca yaşadıklarını anlatıyor.Kitap da mevsim adlarıyla bölümlere ayrılmış ve kış mevsimiyle başlamış.Kış mevsimi en sıkıcı mevsimdi bu yüzden okurken kitabı bırakasım geldi,siz de sıkılırsanız en azından ilkyaz mevsimine gelmeden bırakmayın sonra pişman olursunuz.… (mais)